Þróun framlaga til skógræktar á lögbýlum
„Skógrækt á lögbýlum“, áður „Landshlutaverkefni í skógrækt“, er verkefni sem Skógræktin hefur umsjón með og veitir landeigendum um land allt tækifæri til að rækta skóg. Að minnsta kosti 640 jarðir eru samningsbundnar Skógræktinni, en þessum samningum fjölgar stöðugt. Markmiðin eru ýmiskonar, fyrst og fremst að byggja upp nýja skógarauðlind, binda kolefni, skapa atvinnu, styrkja byggð á landsbyggðinni, og að auka lífsgæði fyrir bæði núverandi og komandi kynslóðir.
Eflingu skógræktar má rökstyðja á margan hátt, en kolefnisbinding er ein þeirra röksemda og af mörgum talin sú mikilvægasta. Loftslagsváin og viðbrögð við henni er ein stærsta áskorun 21. aldar, og skógrækt er ómissandi aðferð til að draga úr gróðurhúsalofttegundum eins og kemur fram í Aðgerðaáætlun ríkistjórnarinnar í Loftslagsmálum. Mikilvægt er að nægt fjármagn fylgi eftir eflingu skógræktar og til þeirra sem rækta skóginn; bændurnir, aðrir landeigendurnir og áhugasamt fólk sem gegnir lykilhlutverki með því að leggja til sitt land og útvega sér og öðrum vinnu um leið.
Framlög til skógrækt á lögbýlum voru 27% lægri í 2019 en þau voru árið 2007
Framlög til skógarbænda samanstanda aðallega af framlagi til plöntukaupa, gróðursetningar, girðingavinnu og umhirðu skóga eins og snemmgrisjun. Á meðfylgjandi grafi sýna súlurnar framlög til skógræktar á lögbýlum síðastliðin 12 ár. Þrátt fyrir lítilsháttar aukningu milli 2018 og 2019 má sjá að framlög hafa lækkað síðan 2007. Til dæmis voru framlög fyrir árið 2019 u.þ.b. 27% lægri en þau voru árið 2007. Þar sem hér er ekki tekið tillit til þróunar vísitölu neysluverðs má gefa sér að raunlækkun sé enn meiri. Afleiðing af þessu er til dæmis að fjöldi trjáplantna sem hægt væri að gróðursetja hefur dregist saman, meðal annars vegna verðhækkana plantna á tímabilinu.
Helmings fækkun gróðursettra plantna á lögbýlum
Gróðursettum plöntum hefur fækkað um helming á tímabilinu eins og sjá má á línu á meðfylgjandi grafi. Lækkun framlaga hefur haft afgerandi áhrif, t.a.m. á plöntuframleiðendur. Plöntuframleiðendum fækkaði og nokkrir fóru í þrot. Framboð á trjáplöntum breyttist fyrir vikið. Frá 2017 og 2019 jókst plöntufjöldi um u.þ.b. 11%, sem er allt of lítið. Grundvöllur aukinnar gróðursetningar fellst í tryggu plöntuframboði. Plöntuframleiðendur þurfa að skipuleggja sig fram í tímann og til þess þarf að vera tryggt fjármagn í verkefnið.
Fólk hefur áhuga á skógrækt og til að efla skógrækt eru auknar fjárveitingar nauðsynlegar
Margir, þar á meðal bændur og aðrir landeigendur, hafa áhuga á skógrækt. Hjá Skógrækinni er mikil eftirspurn eftir samningum og fjölgar jörðum með samning ört á milli ára. Samningsbundið land sem bíður til skógræktar verður því sífellt stærra. Það er því augljóst að ekki vantar áhuga fólks á að efla skógrækt á landinu, það vantar meira fé. Væntanlegur framlög fyrir árið 2020 er hærri en fyrir árið 2019 og gert er ráð fyrir áframhaldandi aukningu árið 2021. Þessari þróun verður að halda áfram. Með því að auka fjárveitingar til skógræktar til aukinnar gróðursetningar eykst kolefnisbinding í skógum á Íslandi. Auk þess að byggja upp skógarauðlind og ekki síst auka atvinnu fyrir bæði núverandi og komandi kynslóðir. Þess vegna er mikilvægt að fjárfesta í skógrækt.
Fyrir hönd Landssamtaka Skógareigenda,
Naomi Bos MS í Búvísindum, Formaður Félags skógarbænda á Vestfjörðum og stjórnarmaður LSE
Hlynur Gauti Sigurðsson Framkvæmdastjóri LSE
Myndatexti: Grafið sýnir framlög til skógræktar á lögbýlum í milljónum króna (bláu súlurnar) og fjöldi gróðursettra trjáplantna á lögbýlum (rauða línan) á hverju ári milli 2007 og 2019. Grafið var unnið af Naomi Bos og byggir á gögnum úr ársritum Skógræktarinnar (árin 2016-2019) og ársskýrslum landshlutaverkefnanna (árin 2007-2015).
